Powyższy  TRÓJKĄT DRAMATYCZNY został opisany przez psychiatrę Stephena Karpmana w 1970 roku. Od tego czasu jest jednym z wiodących konceptów psychologicznych, który 

 pomaga wyjaśnić, dlaczego niektóre relacje są dla nas trudne i bolesne,

 daje możliwość zrozumienia tego, co nieświadomie dzieje się w naszych relacjach z ludźmi w pracy, w domu czy w szkole.

 Istotą trójkąta Karpmana jest to, że każdy z nas ma tendencję do nieświadomego i automatycznego wchodzenia w trzy określone schematy w relacjach. Są to role OFIARY, PRZEŚLADOWCY i WYBAWCY.

 Trójkąt jest tak typowy, że o ile jest się świadomym jego istnienia, można dostrzec go na każdym kroku. Przykładowo jest na nim oparty dosłownie każdy serial 

Mamy nadzieję, że przeczytanie tego posta sprawi, że zaczniesz zauważać role, które grasz i nauczysz się świadomie z nich rezygnować.

 TRZY ROLE Z BLISKA

 Ofiara

Często jest nieszczęśliwa, nie daje sobie rady, ma pecha, jest chora, ma złego nauczyciela, szefa, koleżankę itp. To na nią spadają wszystkie nieszczęścia, to jej przytrafiają się wypadki, to ona jest niedoceniana i ma złych ludzi w otoczeniu. Nikt jej nie rozumie i nikt jej nie może pomóc.

 Prześladowca

To rola dla osoby, która ma dużo energii i odwagi, jest niezależna i lubi walkę. Najczęściej wchodzi w kontakt z ofiarą. Krzywdzi ją, dokucza i mówi przykre rzeczy. Jest to dla niej sposób na zaspokojenie głodu bodźców i nawiązanie kontaktu z drugą osobą.

  Wybawca

Najbardziej odpowiada osobom uważającym, że na kontakt z drugim człowiekiem trzeba sobie zasłużyć, a to dlatego, że zostały nauczone, że gdy będą pomagać, spotka je nagroda, zasłużą na sympatię i wdzięczność. Wybawca, biorąc na siebie problemy innych, dowartościowuje się i uważa, że zyskuje szacunek i poważanie.

 DLACZEGO GRAMY, MIMO ŻE CIERPIMY?

Ról uczymy się w dzieciństwie od naszych rodziców, krewnych, nauczycieli i znajomych. Schemat, którego doświadczyliśmy, mógł stać się wzorcem, który nieświadomie powielamy, bo… nie znamy innego.

Ofiara w dzieciństwie mogła czuć, że zyskuje uwagę od otoczenia, wtedy kiedy miała problem, cierpiała. Często mogła być atakowana i wpędzana w poczucie winy.

Prześladowca to osoba, która w dzieciństwie często musiała walczyć, by być zauważona, bądź sama doświadczała przemocy i nieświadomie powiela wyuczony schemat.

Wybawca z kolei w dzieciństwie być może często musiał udowadniać, że zasługuje na miłość.

 EMOCJE W ROLACH

Zastanówmy się teraz, jakie emocje pojawiają się w każdej z ról. Zauważ, że ŻADNA Z TYCH REAKCJI NIE JEST PRZYJEMNA.

Czy przyjemnie jest być nieszczęśliwą ofiarą lub prześladowcą, gdy gniewasz się i złościsz?

Z kolei wybawca to rolą, która sprawia, że nie dbamy o własne potrzeby, tylko poświęcamy się, wysłuchujemy  żalów, roszczeń i pretensji, które ludzie mają do siebie bądź do świata, nieustannie wszystkich pocieszamy i ciągniemy do góry, zamiast rozmawiać o czymś przyjemnym i wartościowym.

Każda z tych ról w jakiś sposób  unieszczęśliwia osobę, która ją odgrywa i jest w jakiś sposób związana z wysokim poziomem stresu.

 ZMIANA RÓL

Role zawarte w trójkącie są naszą nieświadomą reakcją, która w zależności od sytuacji może być różna. Nie jest tak, że zawsze przybieramy tylko jedną z nich.

 Pokłóciłeś się z kolegą/koleżanką – podczas kłótni odgrywaliście role prześladowcy i ofiary, bo ten, kto „przegrał”, może czuć się pokrzywdzony, niezrozumiany.

Szukasz kogoś, kto cię pocieszy, i jeżeli znajdziesz, to osoba ta przyjmuje rolę wybawcy.

Być może  obmyślasz jakąś formę zemsty, bo chętnie stałbyś się prześladowcą dla kogoś, kto w twoim mniemaniu cię skrzywdził – czy zdarza się tak czasami?

 Kiedy to dostrzeżemy, możemy uznać, że to dość zabawne, jednak kiedy jesteśmy w tym emocjonalnym schemacie, wcale nie jest nam do śmiechu.

 Niektórzy ludzie bardzo poważnie traktują swoje role. Przykład:

Ania powiedziała coś przykrego Joli (jakie odnajdziesz tu role?).

Jola żali się Kasi, a Kasia angażuje się w to, żeby wszyscy przestali lubić Anię – jakie role gra Kasia? To wybawca Joli i prześladowca Ani.

W efekcie tych działań Ania na końcu staje się ofiarą, bo nikt się do niej nie odzywa.

 Czy zdarza Ci się obserwować takie wzorce zachowań? 

Tata krzyczy na dziecko i wpędza je w poczucie winy:  tata prześladowca,  dziecko ofiara.

Dziecko biegnie do mamy i żali się:  dziecko ofiara,  mama wybawca.

Mama strofuje ojca, że tak się nie zachowuje dojrzały mężczyzna:  mama prześladowca,  tata, który ma teraz poczucie winy, ofiara.

 JA TO MAM GORZEJ

Czasami możesz zaobserwować grę: „to, to jeszcze nic, twoje problemy to pikuś, JA to mam gorzej”.

Spotykają się dwie osoby i zaczyna się prześciganie w tym, kto bardziej został pokrzywdzony przez los, kto krócej spał, kto jest bardziej zmęczony, ma gorszego nauczyciel, partnera itp.

Trwa licytacja o to, kto jest większą ofiarą – zabawne, prawda?

 Dlaczego aż tyle czasu poświęcamy opisom „aktorów” trójkąta dramatycznego?

Ponieważ  GRA KOŃCZY SIĘ DOPIERO WTEDY, GDY UŚWIADAMIAMY SOBIE, ŻE PRZYJĘLIŚMY KTÓRĄŚ Z RÓL, a chcemy Ci to jak najbardziej ułatwić.

 JAK WYJŚĆ Z DRAMY? MINIPORADNIK 

 Krok pierwszy: zobacz z kim i w co grasz.

Zacznij od osób, wobec których przyjmujesz rolę prześladowcy. Są to wszystkie osoby, których nie lubisz, nie akceptujesz, denerwują cię.

Może to młodsze rodzeństwo, któremu co jakiś czas mówisz coś przykrego, może to ktoś w szkole lub w pracy, z kogo naśmiewasz się, uważasz tę osobę za głupszą od siebie.

 Czy są takie osoby?

Następnie  wypisz osoby, które szukają u ciebie pocieszenia. Nad którymi się litujesz, myślisz, że są słabe i nie poradzą sobie bez Ciebie.

Są to osoby, które szukają u Ciebie pocieszenia, narzekają na to, co ich spotkało.

Teraz kolej na wypisanie osób, które przez swoje zachowanie wobec Ciebie obniżają Twoje poczucie własnej wartości, o których myślisz, że uwzięły się na Ciebie i Cię nie szanują.

Cały czas możesz odświeżać ten arkusz i obserwować, czy zmienia się liczba osób, z którymi grasz.

 Krok drugi: nieustannie przypominaj sobie, jak dużo znaczysz.

Gra może mieć miejsce tylko wtedy, gdy zapominamy, że jesteśmy wartościowymi ludźmi oraz że inni również są wartościowi.

Poczucie własnej wartości to nie perfekcja, narcyzm, pycha (arogancja) czy egoizm. Jego filarem jest uznanie, że każdy człowiek, również Ty, ma bezwarunkową (bezwzględną) wartość.

 Ludzie różnią się wartością społeczną – mają różne dochody, oceny w szkole, wiedzę i umiejętności. Jest to jednak wartość określana przez okoliczności zewnętrzne, dlatego też nieustannie się zmienia.

Natomiast nasza wartość jako osoby zakorzeniona jest dużo głębiej. Jest czymś  niezmiennym, stałym, nie można jej zniszczyć. Tę samą wartość bezwzględną ma żebrak na ulicy i minister kultury.

 Poczucie własnej wartości to świadomość tego faktu.

Kiedy o tym pamiętasz, zachowujesz poczucie własnej wartości bez względu na sytuacje, które Cię spotykają. Natomiast, gdy o tym zapominasz, łatwo poczuć się gorszym od innych.  A to pierwszy krok w kierunku przyjęcia którejś z ról w  trójkącie.

Ofiara będzie się żalić, że nie jest taka jak inni, a wybawca i prześladowca zaczną się dowartościowywać – pierwszy litując się nad innymi, drugi prześladując ich.

 Co daje Ci świadomość własnej wartości?

Przestajesz utożsamiać się z kimś biednym, pokrzywdzonym, a to pierwszy krok do wyjścia z roli ofiary i użalania się nad sobą.

Nie prowokujesz innych, do tego, żeby z tobą grali.

 Krok trzeci: nigdy nie atakuj sam(a) siebie.

Czy czasami sam(a) siebie krytykujesz, poniżasz w myślach, wyzywasz itp.?

Wyrazem poczucia własnej wartości jest umiejętność bycia dla siebie najlepszym przyjacielem, lubienie siebie i brak wewnętrznej krytyki.

Zamiast się atakować, zaakceptuj siebie.  To jedna z najważniejszych lekcji!

To zupełnie w porządku, kiedy nie potrafisz czegoś zrobić czy popełnisz błąd.

 Krok czwarty: dostrzeż zaproszenie do gry i umiejętnie odmów.

Dostrzeżenie, że ktoś zaprasza nas do zabawy w trójkącie dramatycznym, to klucz do sukcesu.

Kiedy słyszysz  „jesteś nie taki(-ka), jak powinieneś/powinnaś” – to sygnał  chcę z tobą pograć.

W momencie, gdy stanie się to dla Ciebie jasne, uprzejmie możesz odmówić, odpowiadając np. „wiem o sobie coś innego”, „widzę, że coś cię ugryzło i jesteś zaczepny(-na)” itp.

Zamiast nieświadomie reagować, możesz użyć swojej inteligencji.

Krok piąty: zmień sposób, w jaki postrzegasz osobę, z którą grasz.

To bardzo ważny punkt, dotyczący wszystkich, którzy wzbudzają nasze emocje. Ma szczególne znaczenie, kiedy gramy z kimś, komu nie możemy powiedzieć o tym, co czujemy, jakie mamy potrzeby.

 Na poziomie nieświadomym, każdy człowiek chce, by inni dostrzegli jego wartość, chociaż czasami domaga się tego w dość pokrętny sposób.

Jeżeli masz ugruntowane poczucie własnej wartości i jednocześnie dostrzegasz coś wartościowego w osobie, która zaprasza cię do gry, z czasem jej działanie przestaje być raniące i najczęściej prowadzi do zmiany jej stosunku do Ciebie.

To bardzo subtelne i dość nieoczywiste, ale  odkrywanie dobrych stron osoby, której nie lubimy, sprawia, że jej zachowanie może się zmienić.

Dzieje się tak dlatego, że myśląc  dobrze o innych, paradoksalnie wzmacniasz swoje poczucie własnej wartości i trudniej jest zaangażować Cię w rolę ofiary.

Podamy Ci przykład, który opowiedział nam jeden z naszych kursantów.

(…) W szkole podstawowej miałem dość ostrą  nauczycielkę od biologii.

Któregoś dnia postanowiłem dostrzegać jej dobre cechy – zadziałała chyba dziecięca intuicja . Wtedy dopiero zauważyłem, że nauczycielka ma ładny uśmiech, że zawsze jest przygotowana do zajęć, że stara się przygotowywać eksperymenty.

Z czasem jej obraz był coraz bardziej sympatyczny, co spowodowało, że stres związany z lekcjami biologii się zmniejszył i nastąpiło pewnego rodzaju „odblokowanie” (…).

 Jarek coraz więcej rozumiał i pamiętał z lekcji. Zaczął udzielać dobrych odpowiedzi i z czasem nauczycielka również zaczęła go lubić. Z miernego ucznia stał się uczniem czwórkowym, a wszystko zaczęło się od tego, że dostrzegł jedną dobrą rzecz.

 A teraz zdradzę Ci pewną tajemnicę – udowodniono naukowo, że jeżeli zaczynasz dobrze myśleć o osobie, której nie lubisz, to zmienia się stosunek tej osoby do ciebie.

Nie musisz wierzyć nam na słowo.  Najlepiej wykonaj własne eksperymenty.

 Zbadano również, że osoby, które dobrze, z życzliwością myślą o innych, mają zdrowsze i bardziej funkcjonalne mózgi!

 Na koniec posta zostawiamy ćwiczenie:

Weź teraz kartkę i narysuj postać osoby, za którą nie przepadasz. Wypisz dookoła jej umiejętności, dobre cechy, mocne strony… Co wartościowego ma w sobie ta osoba?

Zwróć uwagę, jak się przy tym czujesz.

A teraz napisz kilka usprawiedliwień dla tej osoby. Ona również jest wartościowa głęboko w sobie, tylko być może o tym zapomniała.

Dlaczego?

Może przeżywa duży stres? Może ktoś ją zranił? Może jako dziecko przeżyła coś złego?

W ten sposób możesz zamienić lęk w życzliwość, troskę i współczucie.

Czy coś się zmieniło, kiedy zrobiłeś(-aś) to ćwiczenie? Jak się czujesz?

 UWAGA: jeżeli ktoś używa przemocy, jest tzw. ostrym graczem, wykonuj te pięć kroków, ale nie wahaj się szukać profesjonalnej pomocy!

 Ponieważ wiemy, że poczucia własnej wartości nie da się zbudować w jeden dzień, na naszych kursach oprócz nauki tego, jak efektywnie się uczyć, jak stosować techniki pamięciowe czy jak sprawnie czytać, nieodłącznym elementem są także:

 dodawanie kursantom wiary w siebie,
 pomaganie w odkrywaniu ich mocnych stron,
 rozwijanie kompetencji społecznych.

Chcemy, by dzieci już od najmłodszych lat były świadome swojej  wartości.

 Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o kursach w Akademii Nauki, najlepszą okazją do tego będą BEZPŁATNE Dni Otwarte, które planujemy już we wrześniu.

Dni Otwarte to idealna okazja, aby wspólnie z dzieckiem wziąć udział w lekcji pokazowej i w praktyce przekonać się, jak wyglądają nasze zajęcia.  Poznać wykorzystywane przez nas techniki, wypróbować zabawy i poeksperymentować.

Więcej szczegółów podamy niebawem!

 A jeśli masz do nas jakieś pytania w tej chwili, skontaktuj się z nami.

 Zadzwoń: 56 652-17-18
 Zostaw nam wiadomość na messengerze.
 Napisz e-mail na adres: sekretariat@torunakn.pl

Mam nadzieję, że powyższy post będzie dla Ciebie wartościową lekcją
Ewelina